اندیشۀ اخلاقی بازتابیده در صحیفۀ سجادیه

صحیفۀ سجادیه، متنی منسوب به امام زین العابدین (ع)، و از کهن‌ترین آثار بازمانده از نخستین سده‌های تمدن اسلامی است. عموم شیعیان صحیفه را دربردارندۀ تعالیم اخلاقی گسترده‌ای ریشه‌دار در وحی الاهی و معارف اهل بیت (ع) می‌دانند. بااینحال، کمتر کوششی برای بازشناسی اندیشۀ اخلاقی بازتابیده در آن، یا صورت‌بندی مبانی فلسفی این اندیشه صورت گرفته است؛ کوششی که می‌تواند برخی مجهولات تاریخ اندیشۀ اخلاقی در جهان اسلام، خاصه در سده‌های نخست را روشن کند. این مطالعه به همین منظور دنبال می‌شود. بنا ست که در آن، چارچوب کلی نظام اخلاقی مندرج در صحیفۀ سجادیه را بازکاویم. بدین منظور، نخست اندیشه‌های هستی‌شناسانه و انسان‌شناسانه را در صحیفۀ سجادیه را مرور خواهیم کرد. آن گاه از کمالی سراغ خواهیم گرفت که برای انسانی با این ویژگیها، در یک چنین هستی ترسیم شده است؛ همچنان که در بارۀ راه رسیدن به چنین کمالی بر پایۀ آموزه‌های صحیفه بحث می‌کنیم. این تلاش راهی خواهد بود بدان سو که پس از مقایسۀ اندیشۀ اخلاقی صحیفه با دیگر مکاتب اخلاقی شناختۀ جهان اسلام در سده‌های متقدم، شاخصهای تفکر اخلاقی این اثر بازشناسی شود.